Dziś zajmiemy się tym, co dla większości kierowców jest najważniejszym aspektem potencjalnej odpowiedzialności karnej – zakazem prowadzenia pojazdów.
Zakaz prowadzenia pojazdów
Zakaz prowadzenia pojazdów to tzw. środek karny (art. 39 pkt 3 Kodeksu karnego). Co do zasady zakaz ten wymierza się w latach, od roku do 15 lat, ale jak zwykle są wyjątki – o czym niżej.
W praktyce spraw o przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji wyróżniamy fakultatywne i obligatoryjne jego stosowanie przez sąd.
Fakultatywne orzeczenie zakazu prowadzenia pojazdów to sytuacja, w której sąd może zastosować ten środek, ale nie musi.
Obligatoryjne orzeczenie tego zakazu to sytuacja, w której sąd ma związane ręce i musi go orzec.
Środek ten występuje w różnych formach, zależnie od rodzaju pojazdu, którego zakaz prowadzenia orzeczono.
>>> W jaki sposób wypełnić obowiązek informacyjny gdy wprowadzasz wyrób włókienniczy do obrotu? Przeczytaj artykuł: Produkujesz ubrania? Podanie składu ubrania na metce to Twój obowiązek!
Pod tym względem wyróżniamy zakaz prowadzenia:
- pojazdów określonego rodzaju
- wszelkich pojazdów mechanicznych
- wszelkich pojazdów.
Kiedy sąd może orzec zakaz prowadzenia pojazdów?
W obecnym stanie prawnym jest tylko jedna sytuacja, w której sąd może zastosować omawiany środek karny. Zgodnie z art. 42 § 1 k.k. jest to możliwe w razie skazania osoby uczestniczącej w ruchu za przestępstwo przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji, w szczególności jeżeli z okoliczności popełnionego przestępstwa wynika, że prowadzenie pojazdu przez tę osobę zagraża bezpieczeństwu w komunikacji.
Wskazany przepis może mieć zastosowanie tylko wtedy, gdy nie zaistniały sytuacje opisane w innych przepisach ustawy karnej, skutkujące koniecznością orzeczenia zakazu.
Sytuacje te to omówię w dalszej części wpisu.
>>> O protokolancie w spółce akcyjnej i w spółce z o.o. przeczytasz w artykule: Protokolant na zgromadzeniu wspólników i walnym zgromadzeniu
Powstaje zatem pytanie jakie muszą zaistnieć okoliczności aby sąd mógł, lecz nie musiał orzekać wobec nas zakazu?
Z orzecznictwa sądowego wynika, że na pewno nie może być mowy o karygodnym naruszeniu podstawowych zasad ruchu drogowego.
Znaczenie ma też rodzaj pojazdu sprawcy, a przede wszystkim ocena, czy sposób poruszania się sprawcy po drodze stanowi zagrożenie dla bezpieczeństwa w komunikacji (patrz: wyr. SO w Kielcach, 13.11.2013 r., V Ka 687/13 czy wyr. SO w Kielcach, 16.09.2013 r., IX Ka 971/13).
A kiedy musi?
Niestety w większości sytuacji sąd ma obowiązek orzeczenia zakazu prowadzenia pojazdów 🙁
Pierwsza sytuacja to ta, kiedy sąd orzeka zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych.
>>> Przeczytaj także: Jak skorzystać ze stawki 8% VAT w fotografii
Ma ona miejsce gdy sprawca zostaje skazany za przestępstwo:
- z art. 178b k.k. – za ucieczkę przed pościgiem prowadzonym przez osobę uprawnioną do kontroli ruchu drogowego
- z art. 180a k.k. – za prowadzenie pojazdu mechanicznego bez uprawnień
- z art. 244 k.k. – za naruszenie zakazu sądowego polegającego na niezastosowaniu się do zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych.
Druga – kiedy sąd orzeka zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów (to tak a propos obrazka powyżej…) albo pojazdów określonego rodzaju, jeżeli:
- sprawca w czasie popełnienia przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji był w stanie nietrzeźwości
- w.w. sprawca był pod wpływem środka odurzającego
- sprawca zbiegł z miejsca katastrofy, miejsca sprowadzenia bezpośredniego jej niebezpieczeństwa lub z miejsca spowodowania wypadku.
Dodatkowym bonusem jest to, że sąd orzeknie zakaz w wymiarze co najmniej 3 lat.
Trzecia – sąd orzeka zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych dożywotnio w razie:
- popełnienia przestępstwa z art. 178a § 4 k.k.
- popełnienia przestępstwa określonego w art. 173 k.k., którego następstwem jest śmierć innej osoby lub ciężki uszczerbek na jej zdrowiu
- popełnienie przestępstwa określonego w art. 177 § 2 k.k. w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego lub połączonego ze zbiegnięciem z miejsca zdarzenia.
>>> Jak powinna wyglądać organizacja dyżurów w szkole między lekcjami?
Dodatkowe bonusy w tej sytuacji są dwa: z jednej strony – orzeczenie zakazu dożywotnio, z drugiej – możliwość powołania się na wyjątkowy wypadek, uzasadniony szczególnymi okolicznościami.
Czwarta – gdy sąd orzeka zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych dożywotnio w razie ponownego skazania osoby prowadzącej pojazd mechaniczny w warunkach opisanych przy sytuacji nr 3.
Złagodzenie zakazu prowadzenia pojazdów – rodzaje obrony
Pierwszym rodzajem obrony jest wykazanie niewinności bądź wykazanie, że doszło do wykroczenia.
W przypadku osób zatrzymanych na gorącym uczynku jest to trudne, ale zdarzają się takie przypadki. Typowym przykładem jest sytuacja, w której Policja interweniuje w jakiś czas po zakończeniu jazdy…
Drugą możliwością, przydatną zwłaszcza w sytuacji, w której zachodzą podstawy do orzeczenia zakazu w wymiarze co najmniej 3 lat, jest instytucja warunkowego umorzenia postępowania. Warunkowe umorzenie oznacza uznanie winy sprawcy, ale wydany wyrok nie jest wyrokiem skazującym.
Można skorzystać z tego dobrodziejstwa jeśli:
- wina i społeczna szkodliwość czynu nie są znaczne
- okoliczności jego popełnienia nie budzą wątpliwości
- sprawca nie był karany za przestępstwo umyślne
- postawa sprawcy, jego właściwości i warunki osobiste oraz dotychczasowy sposób życia uzasadniają przypuszczenie, że będzie przestrzegał porządku prawnego
- sprawca stoi pod zarzutem popełnienia przestępstwa zagrożonego karą przekraczającą 5 lat pozbawienia wolności.
>>> Zapoznaj się z niszowymi prawniczymi podcastami do zadań specjalnych dla biznesu
Bonusem jest to, że sąd może nie orzec zakazu prowadzenia pojazdów albo złagodzić jego długość.
Zarazem przełoży się to na konieczność ponownego zdawania egzaminu ; ).
W praktyce zastosowanie tego dobrodziejstwa wiąże się z zaistnieniem specyficznych sytuacji, takich jak:
- stężenie alkoholu na granicy pomiędzy wykroczeniem a przestępstwem
- jazda w godzinach rannych, poza drogą publiczną, bez pasażerów
- inne, wyjątkowe sytuacje.
W sytuacji podbramkowej…
… także nie jesteś skazany na niepewność o swój dalszy los.
Czasami trzeba uznać swoją winę, wyrazić skruchę, powołać się na pewne istotne okoliczności (np. dobrą opinię, konieczność utrzymania rodziny) i w ramach tzw. skazania bez rozprawy bądź dobrowolnego poddania się karze negocjować łagodniejszy wymiar kary i środków karnych.
Ada Chmielewska-Ciż
adwokat
Zdjęcie: shawnanggg
***
Ofiara wypadku?
Dzisiejszy wpis ma dość przewrotny tytuł. Ofiara wypadku? Ze znakiem zapytania?
W mojej praktyce adwokackiej spotykam się z różnymi sytuacjami: zatrważającymi, śmiesznymi, dziwnymi, nieprawdopodobnymi.
Dziś chcę opowiedzieć Wam o jednej z nich. Niestety, bardzo smutnej i przykrej… [Czytaj dalej…]