Gościem dzisiejszego wywiadu na łamach portalu Prawo i Gospodarka jest mecenas Marcin Kozłowski. Radca prawny, który pomaga przedsiębiorcom, specjalizujący się w działalności spółek kapitałowych.
Pana Mecenasa możecie znać jako autora bloga Jak założyć spółkę akcyjną.
Zgodził się on opowiedzieć o wiążącym poleceniu i o odpowiedzialność spółki dominującej wobec spółki zależnej.
Zapraszamy do przeczytania wywiadu z panem mec. Marcinem Kozłowskim.
***
Redakcja: Nowelizacja Kodeksu spółek handlowych wprowadza nowość – wiążące polecenie. Na czym ono polega?
Marcin Kozłowski: Nowelizacja kodeksu spółek handlowych zacznie obowiązywać 13 października 2022 r. i jedną z nowości będzie wiążące polecenie.
Wiążące polecenie polega na tym, że spółka dominująca może wydać spółce zależnej uczestniczącej w grupie spółek polecenie dotyczące prowadzenia spraw spółki, jeżeli jest to uzasadnione interesem grupy spółek oraz jeżeli przepisy szczególne nie stanowią inaczej.
Takie polecenie, jaka sama nazwa wskazuje, jest wiążące dla spółek zależnych. Co do zasady, ma ono ułatwić spółce dominującej zarządzanie grupą spółek. Oczywiście, przewidziano przypadki, w których spółka zależna nie musi się dostosować takiemu poleceniu.
Wiążące polecenie będzie stało w opozycji do zasady odrębności prawnej spółek, ponieważ jedna spółka (dominująca) będzie mogła wydać polecenie drugiej (zależnej). Warunkiem jest to, żeby obie spółki należały do tzw. grupy spółek, która też będzie nowością od października 2022 r.
Wykonanie wiążącego polecenia będzie zależało od zarządu spółki zależnej, ponieważ decyzję o jego wykonaniu lub nie, ma podejmować zarząd spółki zależnej.
Jakie elementy musi zawierać wiążące polecenie?
Przede wszystkim, spółka dominująca musi pamiętać, że wiążące polecenie powinno być wydane w formie pisemnej lub elektronicznej pod rygorem nieważności. A więc nie może mieć formy ustnej.
Jeżeli chodzi o treść wiążącego polecenia, to ustawodawca przewidział, że powinno zawierać:
- oczekiwane przez spółkę dominującą zachowanie spółki zależnej w związku z wykonaniem wiążącego polecenia – czyli to w jaki sposób spółka zależna się zachowa
- interes grupy spółek, który uzasadnia wykonanie przez spółkę zależną wiążącego polecenia – musi być wskazany interes grupy spółek uzasadniający wykonanie tego polecenia
- spodziewane korzyści lub szkody spółki zależnej, które będą następstwem wykonania wiążącego polecenia, o ile występują – już na tym etapie spółka dominująca musi wskazać jakie będą korzyści lub ewentualnie szkody wykonania tego polecenia
- przewidywany sposób i termin naprawienia spółce zależnej szkody poniesionej w wyniku wykonania wiążącego polecenia – jeżeli spółka dominująca zakłada, że wystąpią szkody w spółce zależnej, to już powinna wiedzieć kiedy i w jakiś sposób je naprawi.
Czy spółka zależna zawsze musi wykonywać wiążące polecenia spółki dominującej?
Tak, jak już powiedziałem – spółka zależna nie będzie zobowiązana do wykonania wiążącego polecenia w każdej sytuacji.
Przede wszystkim, spółka zależna ma prawo odmówić wykonania wiążącego polecenia, jeżeli jego wykonanie doprowadziłoby do niewypłacalności albo zagrożenia niewypłacalnością tej spółki.
Kolejnym przypadkiem, kiedy spółka zależna (ale nie spółka jednoosobowa) może odmówić wykonania wiążącego polecenia jest sytuacja, kiedy istnieje uzasadniona obawa, że jest ono sprzeczne z interesem spółki zależnej i wyrządzi jej szkodę, która nie będzie naprawiona przez spółkę dominującą lub inną spółkę zależną uczestniczącą w grupie spółek w okresie dwóch lat. Licząc od dnia, w którym nastąpi zdarzenie wyrządzające szkodę, chyba że umowa albo statut spółki stanowi inaczej.
Dodatkowo, umowa spółki (w przypadku spółki z o.o.) lub statut (w przypadku spółki akcyjnej), mogą przewidywać inne przesłanki odmowy wykonania wiążącego polecenia.
Jak wygląda odpowiedzialność spółki dominującej wobec spółki zależnej?
Ustawodawca na szczęście nie pozostawił spółki zależnej samej sobie z wiążącym poleceniem i przewidział odpowiedzialność spółki dominującej wobec spółki zależnej.
Spółka dominująca odpowiada wobec spółki zależnej za szkodę, która została wyrządzona wykonaniem wiążącego polecenia i która nie została naprawiona w terminie wskazanym w wiążącym poleceniu, chyba że spółka dominująca nie ponosi winy.
Istotne jest to, że spółka dominująca jest zobowiązana do naprawienia szkody, która powstała w spółce zależnej w wyniku wykonania wiążącego polecenia. Pamiętajmy, że ma na to określony termin, który sama ustala w wiążącym poleceniu.
Jeżeli tego nie zrobi, spółka zależna może wytoczyć powództwo przeciwko spółce dominującej. Gdyby jednak spółka zależna tego nie zrobiła, będą mogli to zrobić akcjonariusze (wspólnicy) spółki zależnej.
Warto zaznaczyć, że za szkodę wyrządzoną jednoosobowej spółce zależnej spółka dominująca odpowiada tylko jeżeli wykonanie wiążącego polecenia doprowadziło do niewypłacalności tej jednoosobowej spółki.
W jaki sposób spółka dominująca odpowiada wobec akcjonariuszy spółki zależnej?
Wykonanie wiążącego polecenia może mieć wpływ na spółkę zależną, a tym samym na jej wspólników lub akcjonariuszy.
Jeżeli w wyniku wykonania wiążącego polecenia dojdzie do obniżenia wartości przysługujących akcji akcjonariuszowi lub udziałów wspólnikowi, odpowiedzialność za to ponosi spółka dominująca.
Aby móc w tej sytuacji pociągnąć do odpowiedzialności spółkę dominującą musiałaby ona na dzień wydania wiążącego polecenia spółce zależnej dysponować, bezpośrednio lub pośrednio, większością głosów umożliwiającą podjęcie uchwały o uczestnictwie w grupie spółek oraz o zmianie umowy albo statutu tej spółki zależnej.
Większość głosów w tym przypadku to min. 75% kapitału zakładowego spółki zależnej.
Akcjonariusz (wspólnik) musi określić szkodę i ma praw wytoczyć przeciwko spółce dominującej powództwo o naprawienie tej szkody.
Roszczenie przedawnia się z upływem trzech lat od momentu dowiedzenia się o szkodzie.
Jednak w każdym przypadku, roszczenie przedawnia się po pięciu latach od dnia wystąpienia zdarzenia powodującego szkodę. Przykładowo, jeżeli zdarzenie wystąpiło w 2022 r, to przedawni się z końcem 2028 r. Po tej dacie, akcjonariusz (wspólnik) nie będzie mógł już wystąpić z roszczeniem.
Jak kształtuje się odpowiedzialność spółki dominującej wobec wierzycieli spółki zależnej?
Na skutek wykonania wiążącego polecenia, może dojść do sytuacji, że zostaną pokrzywdzeni wierzyciele spółki. Na przykład spółka zależna nie będzie miała jak ich spłacić.
Warto wiedzieć, że odpowiedzialność spółki dominującej wobec wierzycieli spółki zależnej pojawi się gdy egzekucja przeciwko spółce zależnej uczestniczącej w grupie spółek okaże się bezskuteczna.
W takie sytuacji, spółka dominująca będzie odpowiadać za szkodę wyrządzoną wierzycielowi spółki zależnej.
Należy jednak pamiętać, że spółka dominująca będzie mogła uwolnić się od tej odpowiedzialności, jeżeli nie będzie ponosić winy lub szkoda nie powstała w następstwie wykonania przez spółkę zależną wiążącego polecenia.
Wprowadzono również domniemanie wysokości szkody. Szkoda wyniesie tyle ile niezaspokojone wierzytelności wierzyciela spółki zależnej.
Dziękujemy za rozmowę!
***
Serdecznie dziękujemy panu mec. Marcinowi Kozłowskiemu za rozmowę!
I zapraszamy jeszcze raz do odwiedzin jego bloga Jak założyć spółkę akcyjną.
📌
Po przeczytaniu wywiadu z mec. Kozłowskim o wiążącym poleceniu i odpowiedzialności spółki dominującej wobec spółki zależnej zapraszamy również do lektury:
➡ Zasada jawności w prawie zamówień publicznych – wywiad z mec. Bartoszem Majdą, adwokatem
➡ Likwidacja spółki z o.o. – wywiad z mec. Anetą Kułakowską, radcą prawnym
Photo by Medienstürmer on Unsplash